Çanakkale’de 57. Alay Şehitliği’nde; şehitlerin isimlerinin yazıldığı mezar taşları arasında yürüyorum. Tek tek okuyorum isimleri. Anadolu’nun bir çok yerinden gelmiş: Mehmetler, Hasanlar, Hüseyinler, Ahmetler. Boğazları ve İstanbul’u işgalden korumak için; ta Avustralya’dan toplanıp bir gemilere doldurup getirilen Anzaklara karşı günlerce gögüs gögüse savaşarak 1915’te şehit düşmüşler.
*
En başa döndüğümde Hüseyin Avni Bey’in isminin yazılı olduğu mermer mezar taşını görüyorum. Hüseyin Avni Bey 57. Alay’ın komutanı. O da şehit düşüyor. Usulca oturuyorum yanı başına. Sonra diğer gazeteci arkadaşlarım; Halil bey, Sevginar, Dilek, Fatoş, Cemile hanımlar, Cem bey mezar taşlarının yanına oturuyor. Dua ediyoruz.
*
108 yıl önce. Kanlı bir savaşın yaşandığı topraklardayım. Her taraf şehit mezarlarıyla dolu.
Hüzün çöküyor üstüme.
Ardından düşünüyorum.
Niçindi bu savaş?Boğazları ve İstanbul’u işgalden korumak için. 1915’te canları pahasına başardılar.
Ama ne oluyor? Çanakkale’deki savaştan üç yıl sonra 13 Kasım 1918’de İstanbul işgal ediliyor. Tek kurşun atılmadan. 16 Mart 1920’de bir kez daha.
Üç yıl önce binlerce vatan evladının şehit düştüğü bir savaşın ardından tek kurşun atmadan teslim ediyorsun İstanbul’u.
*
Sonra Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde 1919’da başlayan savaş. 9 Eylül 1922’de önce İzmir’in kurtuluşu. Ardından, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması sonrası İtilaf kuvvetleri’nin yine tek kurşun atmadan İstanbul’u terk etmesi.
*
On yılda bir ülkenin tarihi ne gelgitler yaşamış. Ve neler neler yaşanmış farkında mısınız? On yıl insan ömründe uzun sayılacak bir dönem olsa da milletlerin ve ülkelerin tarihinde o kadar kısa bir dönemki. Türkiye bu kısa tarihinde; ne yenilgiler, ne zaferleri üst üste yaşamış. Ne kahramanlıklar sergilenmiş, ne teslimiyetler yaşanmış. Bu tarihi iyi bilmek gerekiyor.
Şairin dediği gibi ..Durup düşünmek gerekiyor. O dörtlüklerle bitireyim yazıyı.
Ancak ondan önce bir teşekkürü de ihmal etmeyeyim. Çünkü hak ediyorlar.
*
Başta belediyeler ve okullarımız olmak üzere bir çok kamu kurumu Çanakkale’ye yönelik Şehitlik ziyaretleri gerçekleştiriyorlar. Çok iyi yapıyorlar. Geçtiğimiz dönemde; Büyükçekmece Belediye Başkanı Dr. Hasan Akgün ve Silivri’nin önceki dönem belediye başkanı Özcan Işıklar’ın da gerçekleştirdiği programlarda Çanakkale Şehitlikleri ziyaret etmiştim. İyi de olmuştu. Vatandaşları, sivil toplum kuruluşları götürüyorlar. Son olarak Silivri Belediye Başkanı Volkan Yılmaz da 2023 gencin katıldığı bir gezi gerçekleştirdi. Buna da katıldık. Silivri Belediye Başkanı Volkan Yılmaz’ın özellikle çoğunluğu liseli olan gençlere yönelik böylesine geniş katılımlı gerçekleştirdiği programı çok anlamlı bulduğumu ifade etmeliyim. 1915'te Çanakkale'de yaşanılanlar okullarda okutuluyor. Ama topluca birlikte o mekanları ziyaret etmeleri çok daha öğretici.
*
“Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın
Bir vatan kalbinin attığı yerdir.
Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda
Gördüğün bu tümsek Anadolu'nda,
İstiklal uğrunda, namus yolunda
Can veren Mehmed’in yattığı yerdir.
Necmettin Halil Onan
*
