Antalya Muratpaşa Belediyesi’nin düzenlediği Forum Muratpaşa’nın altıncısında, “Anayasa Krizi ve Demokratik Ulus Devlet” konusu ele alındı. 17 Mayıs’ta Türkan Şoray Kültür Merkezi’nde yapılan foruma gazeteci-yazar Merdan Yanardağ ile Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Süheyl Batum konuşmacı olarak katıldı. Forumun moderatörlüğünü gazeteci Evren Özalkuş yaptı.
Forum, Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal açış konuşmasıyla başladı. Forumda, ulus devlet Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türk Milleti” tanımı çerçevesinde, Anadolu’yu vatan yapan kurucu iradenin ortak adı olarak tanımlandı. İzleyicilerin soruları ve katkılarıyla şekillenen forumun sonuç bildirgesi, kamuoyuyla paylaşıldı.
MEVCUT DURUMA DAİR
Sonuç bildirgesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin 1924, 1961 ve 1982 olmak üzere üç anayasa deneyimi yaşadığı hatırlatıldı. 1982 Anayasası’nda yapılan çok sayıda değişikliğe rağmen, özellikle kuvvetler ayrılığı gibi temel demokratik ilkeler açısından 1924 Anayasası’nın gerisine düşüldüğü vurgulandı.
Türkiye’nin çağdaş, özgürlükçü ve katılımcı bir anayasaya olan ihtiyacı bir kez daha dile getirildi. Yeni anayasanın yalnızca içeriğiyle değil, aynı zamanda hangi koşullarda ve nasıl hazırlandığıyla da ilgili olduğuna dikkat çekilen bildirgede, düşünce ve ifade özgürlüğünün güvence altına alındığı, katılımcı ve eşitlikçi bir ortamın anayasa yapım süreci için olmazsa olmaz olduğu belirtildi.
FORUMUN SÜREÇ ÖNERİLERİ
Katılımcılar, anayasa krizinden sağlıklı çıkış için dokuz maddelik öneri paketi sundu. ‘‘Bunlar olmadan krizden sağlıklı çıkıl olmaz, ülkeyi çağdaş demokrasi anlayışıyla buluşturacak bir anayasa yapılamaz’’ denilebilecek öneriler özetle şöyle:
- ANALİZ VE DERS: Türkiye’nin anayasa içeriği ve uygulamalar yaşadığı gerileme tarihsel olarak analiz edilmeli, geçmişte yapılan hatalardan ders çıkarılmalı.
- DEMOKRATİK ORTAM ŞART: Anayasa ancak toplumun ihtiyaçları doğrultusunda ve Türkiye’yi 21ç Yüzyıl’a taşıyacak bir zeminde tartışılabilir ve yapılabilir. Anayasa yapım süreci öncesinde, temel insan hak ve özgürlüklerinin, özellikle düşünce ve ifade özgürlüğünün güvence altına alındığı katılımcı ve eşitlikçi bir kamusal alan oluşturulmalı; bu ortamın inşası için başta iktidar olmak üzere tüm siyasi aktörler Geçmişte yapılan anayasa anayasal ve demokratik yollarla sorumluluğa davet edilmelidir.
- KAMU YARARI VE ŞEFFAFLIK: Anayasa süreci ‘‘Ne yapıyoruz? Neden yapıyoruz? Nasıl yapıyoruz’’ sorularına kamu yararını esas alan, şeffaf ve denetlenebilir cevaplar üretmelidir.
- ARAÇLAŞTIRMAYA KARŞI DİKKAT: Anayasa süreci herhangi bir partinin, iktidarın, etnik ve dinsel grubun, ekonomik zümrenin ya da çıkar çevresinin gücünü artırmaya yönelik bir stratejik aparat olarak kullanılmamalıdır. Yeni anayasa, terör faaliyetlerinin sonlandırması karşılığında yürütülecek herhangi bir müzakere zemininin bütünüyle dışında kalmalıdır.
- DIŞ MÜDAHALE YERİNE İÇ DİNAMİKLER: Anayasa yapımı ve değişikliği süreci, dış dayatmalardan uluslararası baskılardan bağımsız şekilde, Türkiye’nin iç dinamiklerine uygun şekilde yürütülmelidir.
- TOPLUMSAL GERÇEKLİK: Süreç, Türkiye’nin siyasal, ekonomik, toplumsal ve kültürel çatışmalarına yasal çözümler üretecek bir anlayışla, ülkenin özgün koşulları gözetilerek şekillendirilmelidir.
- ULUS DEVLET TEMEL: Yeni anayasa yada anayasa değişiklikleri, ulus devlet üzerine inşa edilmelidir. Çünkü ulus devlet, tarihsel sosyo-ekonomik evrim süreci içinde ortaya çıkan ve gelişmiş bir devlet modelidir.
- KATILIM VE MUTABAKAT: Anayasa süreci, toplumun farklı kesimlerinden gelecek önerilerin toplanması, tartışılması ve nihai metnin toplumsal mutabakatla belirlenmesi esasına dayanmalıdır. Bu süreç; şeffaf, denetime açık ve eşit koşullarda yürütülmeli, ortaya çıkan metin Meclis ya da referandum aracılığıyla halk onayına sunulmalıdır.
- TOPLUM BİLİNÇLENDİRİLMELİ: Toplum, anayasal hak ve özgürlükler konusunda bilinçlendirilmeli; vatandaşların haklarına sahip çıkması, bu hakları geliştirmek için mücadele etmesi ve hak kayıplarına karşı duyarlılık göstermesi sağlanmalıdır. Bu doğrultuda anayasa konusunda bilgilendirici yayınlar, etkinlikler ve kampanyalar düzenlenmelidir.
Haber: MUSTAFA KAZIM AYDIN
