Omurgalı sendikalarımızın destansı direnişleri (!) ve zorlu pazarlıklar(!) sonunda yeni asgari ücret belirlendi. Ne halde olduğumu doğru olarak görebilmek için asgari ücretle yakından ilgileniyorum.
Yıl 2001, bugünkü gibi kriz dönemi. Emeklilik için başvurdum. Başvurum ekim ayından geçerli olmak üzere kabul edildi. 2002 şubatında işlemler sonuçlandı.
2001 ekim ayı itibariyle 276 milyon 806 bin 562 lira maaş bağlandı.
O tarihte asgari ücret brüt 169 milyon 940 bin, net 122 milyon 186 bin 520 liraydı. Emekli maaşım brüt asgari ücretin yüzde 162’si, net asgari ücretin yüzde 226’sı düzeyindeydi.
2022’nin ikinci yarısında, vergi dışı bırakıldığı halde brüt asgari ücret 6 bin 470, neti 5 bin 500 lira.
Asgari ücretin brütüne göre benim emekli maaşının 10 bin 500, netine göre 12 bin 500 lira olması gerekiyor.
2023 için asgari ücret net 8 bin 500, brüt 10 bin 8 lira. Emekli maaşımı buna göre de hesapladım; yeni asgari ücretin netine göre 19 bin 190, brütüne göre 16 bin 200 lira olması gerekiyor.
Ancak benim maaş 5 bin 600 lirada kalmış. Yeni yılda ne olacağı, ağanın keyfine bağlı.
Mevcut asgari ücret üzerinden baktığımda, 20 yıllık AKP döneminde maaşımın 4 bin 800 ila 6 bin 800 liralık miktarının iç edildiğini gördüm.
Ekonomimiz uçuyor, dünya bizi kıskanıyor ya. Refah paylaşımı öne alınmış, asgari ücretlinin alım gücü yükseltilmiş olabilirdi. O zaman duruma alım gücü açısından bakmak gerekiyordu. 2001’deki maaşımla 2022’deki maaşımı, temel gıda maddeleri üzerinden kıyasladım.
O zamanki emekli maaşım şunlardan birine karşılık geliyormuş:
70 kilo yağlı veya 65 kilo yağsız kıyma,
494 litre süt,
82 kilo beyaz peynir,
865 paket margarin (50 gramlık),
1064 kilo un,
494 kilo salça,
299 kilo baldo pirinç
299 kilo kırmızı mercimek,
283 kilo yeşil mercimek,
205 kilo kuru fasulye,
230 kilo nohut,
5 bin 32 adet yumurta,
419 litre ayçiçeği yağı,
175 kilo tavuk…
Gelelim 2022’de maaşımla alabildiğim ürün miktarına…
45 kilo yağlı veya 40 kilo yağsız kıyma,
243 litre süt,
37 kilo beyaz peynir,
224 paket margarin,
339 kilo un,
116 kilo salça,
169 kilo baldo pirinç,
131 kilo yeşil mercimek,
169 kilo kırmızı mercimek,
140 kilo kuru fasulye,
151 kilo nohut,
2240 yumurta
133 kilo ayçiçeği yağı,
140 kilo tavuk…
Maaşları başka gıda maddeleriyle de kıyasladım, yazı uzamasın diye buraya almadım. Kıyaslama ortaya koydu ki soframdaki her madden yüzde 50 ila yüzde 30 arasında kayıp var. Daha açık deyimle yemek türüne göre lokmalarımın yarısı ile üçte biri çalınmış.
2023 bütçesiyle kayıpların telafisini beklerken, gele gele kibir yüklü, olabildiğince densizlik örneği bir laf geliyor: "Asgari ücretliye de, memura da, emekliye de ne verilse haklarıdır. Dar gelirliye, fakir fukaraya vermek bereket getirir."
Ben de diyorum ki, ‘‘Mahkeme-i suğrada olmasa bile mahkeme-i kübrada bu hesap görülür. Dar gelirlinin, fakir fukaranın payını yiyenler ayağa kalksın; itiraf belki hafifletici sebep sayılır…’’
