MUSTAFA KAZIM AYDIN Antalya
Antalya Ticaret Borsası’nın (ATB), kasım ayı Antalya Halleri Domates, Sebze ve Meyve Endeksini açıklandı. Verilere göre hallerde işlem gören ürün miktarı yıldan yıla azalıyor, fiyatlar ise katlanıyor.
Antalya hallerinde işlem gören domates, sebze ve meyvelerin işlem miktar ve fiyatlarıyla ilgili endeks değerleri, 2020 kasım ayında bir önceki aya göre ve geçen yılın aynı ayına göre aşağıda verilen tablodaki gibi değişti:
(2015=100)
Kasım ayında miktar endeksleri bir önceki aya göre (aylık) domateste yüzde 109.81, sebzede yüzde 61.67 ve meyvede yüzde 3.26 yükseldi. Geçen yılın aynı ayına göre (yıllık) ise domateste yüzde 48.62, sebzede yüzde 41.67 ve meyvede yüzde 25.53 düştü.
Kasım ayında fiyat endeksleri bir önceki aya göre domateste yüzde 27.82, sebzede yüzde 40.72 yükselirken, meyvede yüzde 2.66 düştü. Geçen yılın aynı ayına göre domateste yüzde 74.85, sebzede yüzde 69.61 ve meyvede yüzde 48.10 yükseldi.
BU SAYILAR NE DEMEK?
Açıklanan endeks bülteni uzun, ekonomistlerin ve bilimsel analizlerle büyük işler yapan piyasa aktörlerinin ilgileneceği verilerle dolu.
Biz üstteki tabloyu yorumlarsak durum şu:
- 2015 yılından beri Antalya hallerinde işlem gören sebzelerden sadece domatesin miktarı, o da yüzde 3 oranında artmış. Diğer sebzelerin miktarı yüzde 40, meyve miktarı yüzde 42 oranında azalmış.
- Bu, ya üretim azaldı ya da ürün hallere girmeden satılıyor demektir.
Aylık ve yıllık değişime bakarsak…
- Bir önceki aya göre hallere gelen domates miktarı ikiye katlanmış görünüyor ama bu tamamen yeni sezona geçişle ilgili. Çünkü geçen yılın aynı ayına göre yarıya yakın azalmış. Bu yarıya yakın üretim azalması ve pazara az ürün verilmesi, sonucu da pahalılık demektir.
- Diğer sebze ve meyvede de aynı seyir var. Hallerde işlem gören sebze ve meyve miktarları aylık olarak artmış görünüyor ama geçen yıla göre sebze miktarı yüzde 41.6, meyve miktarı yüzde 25.5 oranında azalmış.
- Bu da n üretim azalmasını gösterir; piyasaya az mal verilmesi ve pahalılık demektir.
Fiyat hanesine geçersek…
- Domatesin fiyat endeksi 251 olmuş. Bu domates fiyatının 5 yılda 1.5 kat yani yüzde 151 arttığını gösterir. Aynı sürede meyve fiyatları 2 kat (yüzde 204), diğer sebze fiyatları 2.5 kat (yüzde 255) artmış.
- Tablodaki son hane yıllık olarak fiyat artış oranlarını gösteriyor. Meyve yarı yarıya, diğerleri üçte iki den fazla pahalanmış görünüyor
Özetlersek…
Antalya hallerine gelen ürün miktarının yıldan yıla azaldığı görülüyor. Bunun iki nedeni olabilir; çiftçinin üretimden çekilmesi veya ürünün hale girmeden pazarlanması.
Antalya ölçeğindeki bir üretim merkezi için ikinci şık zayıf bir ihtimal. Birincisi ise kıtlık ve pahalılık yani felaket habercisidir…
